صنعت برق ایران با خاموشیهای مکرر و بنبست توسعه انرژیهای پاک روبهروست؛ باید درآمد سرانه بالای ۲۰ هزار دلار داشته باشیم تا به برق پایدار برسیم.
صنعت برق ایران سالهاست با بحرانهای جدی روبهرو است؛ بحرانهایی که نهتنها به خاموشیهای مکرر منجر شده بلکه مسیر توسعه انرژیهای تجدیدپذیر را نیز به بنبست کشانده است.
با وجود این که در برنامههای توسعه پنجم و ششم اهدافی چون افزایش تولید، بهینهسازی مصرف و گسترش منابع پاک پیشبینی شده بود، تقریباً هیچیک از این اهداف محقق نشد. نمونه روشن این ناکامی، سهم اندک انرژی خورشیدی است که تا سال ۱۴۰۳ حتی به هزار مگاوات هم نرسید، در حالی که باید دستکم پنج درصد ظرفیت تولید کشور را پوشش میداد.
شکست در خصوصیسازی برق منحصر به ایران نیست
تحلیلهای رایج معمولاً انگشت اتهام را به سمت اقتصاد دستوری و مداخله دولت نشانه میگیرند، اما به باور علیرضا اسدی، پژوهشگر حوزه برق، مسئله بسیار عمیقتر است.
او در گفتوگو با پادکست دغدغه ایران توضیح میدهد که صنعت برق ایران از دهه ۴۰ تا ۸۰ مسیری دولتمحور را طی کرد، اما از میانه دهه ۱۳۸۰ بهدلیل اجرای سیاستهای اصل ۴۴ و الگوبرداری از خصوصیسازی انگلستان، بخشی از صنعت به دست بخش خصوصی سپرده شد. این واگذاری شتابزده و بدون پشتوانه نهادی و مالی کافی بود؛ بنابراین نه دولت کاملاً کنار رفت و نه بخش خصوصی توانست نقشی موثر ایفا کند:
نسخه آزادسازی قیمتها و ورود بخش خصوصی در ایران شکست خورد و این موضوع منحصر به کشور ما نیست. در آمریکای جنوبی نیز کشورهایی مثل برزیل، مکزیک و شیلی با همین سیاستها به افزایش شدید قیمت و کمبود برق رسیدند تا جایی که موج دوبارهملیسازی صنعت برق در دهه ۲۰۰۰ شکل گرفت. حتی کشورهای پیشرفته هم پیش از آزادسازی، با سرمایهگذاریهای کلان و بلندمدت دولتی زیرساخت برق را توسعه دادند.

